Aflevering 7-8

Gepubliceerd op 25 juni 2024

10 branden die de brandweer ingrijpend veranderden

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door S. Klaassen
Een ramp, een brand, een ‘plof’. Aan elke verandering, verbetering of vooruitgang bij de brandweer ging een incident met grote impact vooraf, zegt onderzoeker Gerard Koppers. Met ‘het brandweergeheugen van Nederland’ zoomen we in op de 10 grootste ‘veranderbranden’.

Alles erop en eraan

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door F. Wijvekate
Van paarden stappen we over op motoren. Eerst nog aangedreven door stoom, later door benzine. Een brandweervoertuig wordt een echte vrachtwagen. Omdat de truckmotoren de eerste tijd nog niet zo sterk zijn, hangt de pomp er op een aparte kar achteraan. Daar zit dan ook weer een motor in. En er komt aandacht voor de menselijke kant: de bemanning hoeft niet meer achter het voertuig aan te rennen. Die zitten op houten banken aan de zijkanten van de auto. Nog wel zonder riemen. Geregeld valt er dan ook iemand af. Maar ook daar komt een eind aan. Zo zit op deze Fiat alles en iedereen erop en eraan: motor, pomp, slangen en manschappen – die laatsten nu veilig vast en naast elkaar.

Boeken

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024
Over brandweer en crisisbeheersing verschenen dit jaar opvallend veel publicaties. Van opiniestukken tot historische overzichten, van persoonlijke ontboezemingen tot praktische gidsen: leesvoer voor de vakantie.

Emmertjes

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door F. Wijvekate
Blussen met pompen? Dat kunnen de Romeinen al. Ja, maar daarna zijn we het duizend jaar vergeten. Al die tijd bestrijden we vuur met water uit emmertjes. Eerst nog van metaal, later van hout, en weer later van leer. Je moet ze verplicht in huis hebben. Breekt er ergens brand uit, dan helpt iedereen mee. Er vormt zich een rij en één voor één worden de emmers doorgegeven. De kindertjes uit het weeshuis staan het dichtst bij het hete vuur. Die hebben toch niet zoveel te verliezen. De emmers op de foto zijn trouwens van stadhouder Willem III die in 1674 het jachthuis kocht dat de burgemeester van Amsterdam tussen Soest en Baarn had laten bouwen. Gelegen aan de Zoestdijck.

Jan van der Heyden, de grondlegger van de brandbestrijding

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door R. Ouwerkerk
De brandslang, de brandspuit, maar ook de organisatie van de Nederlandse brandweer zijn ontsproten uit het brein van één man: Jan van der Heyden. Deze Leonardo da Vinci van de Lage Landen was schilder, uitvinder én brandweercommandant.

Kort

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024
Op zondagavond 26 mei stortten meerdere verdiepingen van de parkeergarage van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein in. Specialistische teams van STH, USAR en Team Digitale Verkenning werkten samen om mogelijke slachtoffers onder het puin op te sporen. Peter Kunnen, teamleider STH, vertelt: ‘Samenwerking van verschillende teams gaf ons een compleet beeld en zorgde voor een effectieve inzet. Wij hebben de specialistische kennis, USAR heeft speurhonden, Team Digitale Verkenning de drones: we vullen elkaar dus goed aan.’ Uiteindelijk bleek dat er gelukkig geen slachtoffers onder het puin lagen.

Nooit van de schillenboer

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door F. Wijvekate
De handpompen maken omstreeks 1907 plaats voor pompen op stoom. En het brandbestrijdingsvoertuig wordt niet meer door mensen voortgetrokken maar loopt op paardenkracht. Stukken sneller dus. Brandweermuseum Hellevoetsluis heeft drie van zulke voertuigen. Eén uit Zeist, één uit Roosendaal en één uit Rotterdam. In de Maasstad krijgen ze allemaal een naam. Deze, niet bijster origineel, heet de Maas. In elke kazerne staan er permanent twee onder stoom. Paarden ervoor en rijden maar. Tot een paar jaar geleden vonden er nog demonstraties mee plaats. Nu beschikt alleen nog een vrijwilligersteam in Gorkum over de daarvoor benodigde kennis. Die paarden kun je overal vandaan halen. Alleen niet bij de schillenboer. Over hem gaat de grap dat hij toch nooit voorbij de hoek komt. Daar is het café.

Oeps

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door G. Bouwmeester
De stomste fout die ik onder de helm maakte, was bij een woningbrand in een portiekflat schuin tegenover onze post. De bevelvoerder gaf de opdracht naar de tweede verdieping te gaan. Hoe verder we naar boven gingen, hoe dichter de rook in het trappenhuis werd. Op de tweede verdieping pakte ik ‘Bonkie’ stevig vast, klaar om er een deur mee in te slaan. Maar welke was het nou? ‘Jongens, de bewoner zit nog binnen!,’ riep de bevelvoerder over de porto. Geen tijd voor twijfel, kiezen. Het was rechts, toch? Een paar klappen later vloog de deur eruit. Het uitzicht: een volledig ‘schoon’ appartement. Heel eventjes. Totdat de rook vanuit het trappenhuis de woning introk. De verkeerde deur aan gruzelementen, de deurpost zonder reden stuk, en we konden de onnodige rookschade live zien ontstaan. Foutje.

Over nut (en noodzaak?) van een brandweercanon

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door R. Post
Incidentbestrijding door de brandweer kent duizenden ervaringsverhalen, maar ze zijn slecht gedocumenteerd. Het ontbreekt aan een collectief geheugen, met het risico dat geleerde lessen na verloop van tijd verloren gaan en we in oude fouten vervallen. Hoe we kunnen dat voor­komen? Ed Oomes en Gerard Bouwmeester geloven in de methodiek van een brandweercanon.

Waarom de kerkklok nooit in het midden hangt

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door F. Wijvekate
Als de zoveelste brand in zijn woonplaats Amsterdam het oude raadhuis op de Dam in een rokende puinhoop verandert, vindt Jan van der Heyden het welletjes. De schilder, tekenaar, etser én uitvinder bezint zich op een manier om de brandbestrijding te verbeteren. Want met die emmertjes gaat het keer op keer mis: hele dorpen en steden, van hout, leem en stro, worden in de as gelegd. Introduceert hij eerst nog een aantal verbeterde versies van de handbrandspuit, in 1672 volgt zijn grootste doorbraak. Dan vindt hij (opnieuw) de brandslang en de pomp uit. Die maken het blussen heel wat effectiever én veiliger. Maar daarom moet ook de klok een stukje opschuiven. Jans eerste lederen slang is ook nog in het brandweermuseum in Hellevoetsluis te zien.

‘Neem maar mee’

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024 geschreven door F. Wijvekate
Een DAF uit 2003. Voor de liefhebbers: een FFN 85 CF.380 SB. Motor: XF280M, inhoud 12,6/l, zes cilinders, 24 kleppen. Maximaal vermogen: 280 KW (381 PK) bij 2000 TPM. Het is de trots van technisch beheerder Martin Chrispijn van het brandweermuseum in Hellevoetsluis. Hij dringt ooit zelf op de aanschaf ervan aan bij de korpsleiding van de Gezamenlijke Brandweer, onderdeel van Rotterdam-Rijnmond. Haalt ‘m zelf af bij de fabriek. Rijdt erin, geeft er instructies in. En als de DAF na jaren inzet overbodig is geworden, weet hij te voorkomen dat de auto naar het buitenland gaat. Hij mag ‘m zelfs hebben. Mét inhoud: van spreider tot ram, niets voor de hulpverlening ontbreekt. In diens laatste rit rijdt Chrispijn zijn trouwe autospuit zelf het museum in. Moet wel de brandmelder bij de ingang eraf. En voor de ladder is geen plaats. Het gebouw is nu eenmaal niet zo hoog…

‘We zijn historisch gezien een adaptieve, veerkrachtige brandweer’

Aflevering 7-8, gepubliceerd op 25-06-2024
De brandweer kent een lange geschiedenis. Als we vanuit historisch perspectief kijken naar markante verandermomenten, zijn er absoluut lessen te trekken voor de toekomst. Laten we teruggaan naar 64 na Chr. De grote brand in Rome: het eerste grote verandermoment. Rome staat in brand en tien van de veertien wijken branden volledig af. Tijdens de wederopbouw komt er aandacht voor het bouwen van brandmuren, fundamenten van steen, bredere straten en ruime pleinen met waterbassins. Er wordt ingezet op brandpreventie en op burenhulp bij de bestrijding. Zoals zo vaak in de geschiedenis is een vernietigende brand de inzet om te veranderen.